Μια ανώνυμη πόλη. Αδιευκρίνιστου μεγέθους, αδιευκρίνιστη τοπογραφικά. Απλά μια πόλη που βρίσκεται κάπου στην αχανή Κίνα. Μια πόλη μουντή, απαισιόδοξη, γεμάτη μιζέρια. Οι άνθρωποι που ζουν σε αυτή είναι γεννήματα θρέμματά της. Όσοι μπορούν να προσαρμοστούν στο κλίμα δεν είναι εκείνοι που δεν έχουν ίχνος ευαισθησίας. Οι υπόλοιποι πρέπει απλά να φύγουν από εκεί για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Το Μανζουλί είναι μια άλλη πόλη, αληθινή. Παραθαλάσσια, κοντά στα σύνορα της Κίνας με την Ρωσία. Θρυλείται πως στο Μανζουλί, υπάρχει ένας τεράστιος ελέφαντας στο κλουβί ενός ζωολογικού κήπου που κάθεται ακίνητος. Οι άνθρωποι που πηγαίνουν να τον δουν δεν μπορούν να αλλάξουν με τίποτα την απόφασή του να μην κουνήσει ούτε ένα εκατοστό από το βαρύ κορμί του.
Το «Ένας Ελέφαντας Στέκεται Ακίνητος» (για το οποίο έχουμε αναφερθεί ξανά στο παρελθόν), η τετράωρη κινέζικη ταινία που στις αρχές του 2019 προκάλεσε πολλαπλές ανατριχίλες σε όσους την είδαν και ατέρμονες συζητήσεις πριν ξεχαστεί εξαιτίας της πληθώρας σημαντικών ταινιών που έβγαλε η τρέχουσα χρονιά, μιλάει για τις ζωές τεσσάρων ανθρώπων και το τελευταίο τους 24ωρο σε αυτή την άθλια, ανώνυμη πόλη πριν την κάνουν για το Μανζουλί, την πόλη – ελπίδα για αυτούς.
Συγκεκριμένα: ένας 17χρονος μαθητής που θέλει να σκάσει από την πόλη επειδή έχει μπλέξει πολύ πολύ άσχημα, ένας 30άρης που τον τρώνε οι τύψεις καθώς οι επιλογές του έχουν συνδεθεί με ένα τραγικό περιστατικό που θέλει όσο τίποτα να το βγάλει από το μυαλό του, μια μαθήτρια με μια αδιάφορη μάνα που αναγκάζεται να ωριμάσει νωρίτερα από την ώρα της και τμήμα αυτής της ωρίμανσης είναι η απόφασή της να φύγει από την πόλη της και τέλος, ένας γέρος που τον έχει πλημμυρίσει η μοναξιά μετά τη συνειδητοποίηση πως η οικογένειά του θέλει να τον στείλει στο γηροκομείο.
Για τους τέσσερις αυτούς ανθρώπους τα διακυβεύματα μπορεί να είναι διαφορετικά, οι χαρακτήρες τους μπορεί να διαφέρουν υπερβολικά αλλά, η γραμμή ενοποίησής τους, που δεν είναι άλλη από την φυγή, κάνει την σπονδυλωτή αφήγηση αναφορικά με το τελευταίο 24ωρο της σε αυτή την παλιόπολη να είναι -παρά το φαινομενικά λιθαργικό ύφος της ταινίας- αληθινά συναρπαστική. Όσο περνάνε οι τέσσερις ώρες τις ταινίας, όσο περισσότερο γνωρίζουμε τους χαρακτήρες, τόσο περισσότερο ταυτιζόμαστε μαζί τους και θέλουμε τη λύτρωσή τους. Αλλά ταυτόχρονα, καταννοούμε και το μάταιο της προσπάθειάς τους.
Αυτή είναι η αληθινή τραγικότητα των ανθρώπων που βλέπουμε σε αυτή την ταινία: παρά τις ψευδαισθήσεις τους πως η φυγή από τον τόπο που έχουν συνδέσει τη μιζέρια τους, θα τους βοηθήσει να την ξεπεράσουν, η πραγματικότητα είναι πως το μεγάλο βάσανο το κουβαλάνε στις ψυχές τους. Και αυτές όπου και να πάνε θα τις έχουν μαζί τους. Και όπως ο 29χρονος Μπο Χου, ξεδιπλώνει μέσα από την ταινία – ντεμπούτο του, η φυγή δεν λέει τίποτα από μόνη της.
Θα ήταν, προφανώς, υποκρισία να μην συνυπολογιστεί στον όλο μύθο του «Ένας Ελέφαντας Στέκεται Ακίνητος» και η ιστορία του σκηνοθέτη του. Ο Μπο Χου υπήρξε ένας σκηνοθέτης που αφού ολοκλήρωσε αυτό το τετράωρο έπος μόλις στα 29 του, στη συνέχεια αυτοκτόνησε καθιστώντας τη συγκεκριμένη ταινία όχι απλά την πρώτη του αλλά και την τελευταία του. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν, το γεγονός ότι για πολλούς θεατές, η συγκεκριμένη ταινία αντιμετωπίστηκε ως ένα άτυπο ημερολόγιο του Μπο Χου, ως ένα δραματουργικό γράμμα αυτοκτονίας.
Όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι. Και εδώ έγκειται το αληθινό μεγαλείο της ταινίας. Ενώ ο κυνισμός και η απαισιοδοξία επικρατούν από τη μια άκρη της ταινίας ως την άλλη, ενώ η φυγή αναδεικνύεται ως είναι μια ψεύτικη ελπίδα, ο Μπου Χου φανερώνει μια ψυχολογία αισιοδοξίας όσο η ταινία προχωράει. Ναι, η φυγή δεν είναι λύση, ο τόπος δεν λυτρώνει την ψυχή αλλά ίσως, η συνύπαρξη να είναι αρκετή για να φανερώσει μια χαραμάδα ελπίδας. Ίσως η ύπαρξη να μην είναι μάταια εξ’ ορισμού, ίσως το να της προσδώσουμε νόημα να μην ισοδυναμεί με την προσπάθεια ενός μικρού και ανήμπορου ανθρώπου να κάνει έναν τεράστιο ελέφαντα να κουνηθεί…
Ίσως τελικά, από εκεί που δεν το περιμένεις, ο βρυχηθμός του ελέφαντα να ακουστεί απρόβλεπτα, σαν το νόημα της ζωής που αποκτά περιεχόμενο χωρίς καν να το καταλάβεις. Συνταρακτικό σινεμά…