Οι γυμνές πίτες είναι ένα είδος πίτας που φτιάχνεται χωρίς την προσθήκη επάνω και κάτω φύλλων αφού στην παρασκευή της δεν υπάρχουν φύλλα. Αυτό σημαίνει ότι η γέμιση της πίτας (όπως κιμάς, λαχανικά, τυριά κλπ.) δεν τυλίγεται μέσα σε φύλλα ζύμης, αλλά το μείγμα των υλικών αποτελεί ολόκληρη την πίτα, απλώνεται πάνω σε ταψιά και το εξωτερικό του τμήμα παίρνει το χρώμα και την υφή μιας καλοψημένης πίτας ενώ μέσα διατηρείται ζουμερό.
Μία από τις πιο διάσημες γυμνές πίτες είναι η Μαμαλίγκα. Το Mămăligă είναι μια πολέντα από κίτρινο αλεύρι καλαμποκιού, παραδοσιακή στη Ρουμανία, τη Μολδαβία, τη Δυτική Ουκρανία και μεταξύ των Πολωνών στην Ουκρανία, στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας της Γεωργίας και της Τουρκίας και της Θεσσαλίας και της Φθιώτιδας, καθώς και στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις άλλες χώρες τη συναντάμε σε πολλές εκδοχές. Επειδή ήταν το πρωινό -και όχι μόνο- των ορεινών περιοχών, οι άνθρωποι που την έφτιαχναν συνήθιζαν να προσθέτουν στο μείγμα, που θα ψηθεί μόνο του στο ταψί, ό,τι υλικό είχαν. Άλλοι πρόσθεταν γάλα, αυγά, τραχανά, γιαούρτι, φέτα, άλλα τυριά κτλ.
Η βάση της είναι το αλεύρι σίτου ή ιδανικά καλαμποκιού που γίνεται χυλός με το νερό, το κολοκύθι που πρωταγωνιστεί ανάμεσα στα άλλα λαχανικά, με όλα αυτά να ανακατεύονται, το μείγμα να δένει και να ψήνεται μόνο του αφού απλωθεί σε όλη την επιφάνεια του ταψιού.
Η κολοκυθόπιτα αυτή χωρίς φύλλο, με το μικρό ύψος, σε κάποιες εκδοχές της γίνεται και γλυκιά, με γλυκιά κολοκύθα, κάτι που την έκανε πολύ αγαπημένη και στα παιδιά. Στη Θεσσαλία η εκδοχή της γυμνής πίτας λέγεται μπατζίνα ή μία άλλη της εκδοχή λέγεται μπλατσάρα (πλαστός), ενώ στη Λαμία τη λένε μπαμπανέτσα και έχει κυρίως άγρια χόρτα και σπανάκι αντί για το κολοκύθι της μαμαλίγκας.
Με όποιον τρόπο και αν την φτιάξεις, με όποιο όνομα και να την πεις, αυτή η γυμνή από φύλλα χορτόπιτα μεγάλωσε τους ανθρώπους της περιφέρειας, ήταν και παραμένει μία γρήγορη στην κατασκευή και κατανάλωση πίτα που περνάει από γενιά σε γενιά με τις προσθαφαιρέσεις της. Και αυτή ίσως είναι και η μεγάλη της επιτυχία.
