Η ξηρασία του 1998-2012 στην περιοχή της Λεβαντίνης – μια περιοχή που περιλαμβάνει την Κύπρο, το Ισραήλ, την Ιορδανία, τον Λίβανο, την Παλαιστίνη, τη Συρία και την Τουρκία – τεκμηριώθηκε επιστημονικά ότι ήταν η χειρότερη των τελευταίων 900 ετών στην περιοχή της Μεσογείου.
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής έχουν προβλέψει ότι αν δεν γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις, η ολοένα και αυξανόμενη θερμοκρασία στον πλανήτη θα φέρει αντιμέτωπη μεταξύ άλλων τη νότια Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή με περιόδους μεγάλης ξηρασίας στο δεύτερο μισό του 21ου αιώνα.
Αλλά για κάποια μέρη αυτής της επικράτειας φαίνεται ότι οι δυσμενείς εξελίξεις είναι πολύ πιο πρόωρες, επιταχύνοντας χρονικά το φαινόμενο της λειψυδρίας, που προορίζεται να εξελιχθεί στη μεγάλη περιβαντολλογική μάστιγα των επομένων δεκαετιών αν δεν αναληφθούν οι ενδεδειγμένες δράσεις. Όπως άλλωστε έχει προβλεφθεί από κάποιους, στο μέλλον οι πόλεμοι δεν θα γίνονται για πετρέλαιο και χρυσό, αλλά για το πόσιμο νερό…
Η Τουρκία εκπέμπει ήδη SOS εξαιτίας της ξηρασίας και οι κατά τόπους αρχές απευθύνουν δραματικές προειδοποιήσεις στους πολίτες προκειμένου να περιορίσουν στα απολύτως απαραίτητα την κατανάλωση νερού. Μεγάλες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς νερό τους επόμενους μήνες, με την Κωνσταντινούπολη των 17 εκατομμυρίων κατοίκων να αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα. Εκεί, αν προσεχώς δεν βρέξει, το νερό αρκεί για 40-45 μέρες ακόμα, σύμφωνα με το επιμελητήριο χημικών μηχανικών της Τουρκίας!
Η οξεία έλλειψη βροχόπτωσης το δεύτερο εξάμηνο του 2020 έχει οδηγήσει στη σοβαρότερη ξηρασία της χώρας εδώ και μια δεκαετία. Η κατάσταση είναι τόσο κρίσιμη που τον περασμένο μήνα η διεύθυνση θρησκευτικών υποθέσεων έδωσε εντολή στους ιμάμηδες και στις εκκλησίες τους να προσεύχονται για να φέρει ο ουρανός… βροχή.
Ο Ταγίπ Ερντογάν προέτρεψε τους πολίτες να χρησιμοποιούν το νερό με φειδώ και δικαιολογήθηκε λέγοντας «η βροχόπτωση είναι 50% χαμηλότερη σε σχέση με άλλα χρόνια». Για ακόμη μία φορά όμως, δεν είναι ο ίδιος άμοιρος ευθυνών.
Η Τουρκία είναι μια χώρα με μόλις 1.346 κυβικά μέτρα νερού κατά κεφαλήν ανά έτος, και αντιμετωπίζει αρκετές ξηρασίες από τη δεκαετία του 1980, λόγω ενός συνδυασμού αύξησης του πληθυσμού, εκβιομηχάνισης, αστικής εξάπλωσης και κλιματικής αλλαγής.
Την ίδια ώρα ωστόσο έχει δώσει προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη έναντι των περιβαλλοντικών ανησυχιών και μετά την ήττα του Ντόναλντ Τραμπ (και την προσχώρηση και των ΗΠΑ σε αυτήν) θα είναι η μόνη χώρα της G20 που δεν θα έχει επικυρώσει τη συμφωνία του Παρισιού του 2015.
«Αντί να επικεντρωνόμαστε σε μέτρα για τον έλεγχο της ζήτησης νερού, επιμένουμε να επεκτείνουμε την παροχή νερού μέσω της κατασκευής περισσότερων φραγμάτων. Τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί τις τελευταίες δεκαετίες είναι εκατοντάδες, έστω και αν τα προειδοποιητικά σημάδια για την κατάσταση που βιώνουμε τώρα υπάρχουν επίσης για δεκαετίες», δήλωσε ο Δρ Ακγκούν Ιλχάν, εμπειρογνώμονας διαχείρισης νερού στο Κέντρο Πολιτικής της Κωνσταντινούπολης.
Στις τέσσερις μεγαλύτερες πόλεις, Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα, Σμύρνη και Προύσα, οι δεξαμενές νερού έχουν πληρότητα που αντιστοιχεί στο 24%, 23%, 36% και 24% αντίστοιχα. Στην Προύσα, οι τοπικές αρχές δήλωσαν ότι στην πόλη έχει απομείνει νερό το πολύ για τρεις μήνες, ομοίως και στην Άγκυρα, που ο δήμαρχος Μανσούρ Γιαβάς τόνισε ότι το διαθέσιμο νερό στα φράγματα και τις δεξαμενές αρκεί για 110 ημέρες.
Αλλά αυτά τα νούμερα θα αντηχούσαν στα αυτιά των Κωνσταντινουπολιτών ως… χαρμόσυνη μελωδία. Είναι η πρώτη πόλη που θα επιβάλλει περιορισμό ως προς τη χρήση νερού προσεχώς αν δεν πέσει σύντομα άφθονη βροχή στην περιοχή. Ο δήμος προτρέπει ήδη τους πολίτες να εξοικονομούν νερό, κλείνοντας τη βρύση ενώ βουρτσίζουν τα δόντια τους, ή όταν ξυρίζονται. Ακόμα, να κλείνουν τις βαλβίδες που τροφοδοτούν τους νεροχύτες και να εγκαθιστούν ει δυνατόν βρύσες χαμηλότερης χρήσης.
Όταν το 2019 ο Εκρέμ Ιμάμογλου εξελέγη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, είχε δηλώσει ότι οι κάτοικοι της πόλης είχαν καθησυχαστεί από προηγούμενους δημάρχους του AKP (σ.σ. το κυβερνόν κόμμα του Ερντογάν) ότι το τεράστιο φράγμα Μελέν θα κάλυπτε τις ανάγκες νερού της πόλης χωρίς πρόβλημα έως το 2070. Με την ανάληψη των καθηκόντων του ωστόσο, η διοίκησή του συνειδητοποίησε ότι τα κατασκευαστικά προβλήματα θα καθυστερούσαν το έργο για αρκετά χρόνια.
«Αν το φράγμα ήταν ενεργό, το νερό σήμερα δεν θα αποτελούσε πρόβλημα. Πρέπει όμως να σκεφτούμε και τα ζητήματα της ευρείας αλλαγής του κλίματος. Εάν για πολύ καιρό δεν βρέξει στο Μελέν, πάλι δεν μπορούμε να πάρουμε νερό από εκεί», είπε ο Ιμάμογλου.
Αν η λειψυδρία έχει κάνει ήδη την εμφάνιση της στην καθημερινότητα των πολιτών, η κατάσταση είναι ζοφερή για τον αγροτικό κόσμο και τις καλλιέργειες. Αγρότες σε περιοχές παραγωγής σίτου, όπως η πεδιάδα Κόνια και η επαρχία Εντίρνε στα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία προειδοποιούν για πανωλεθρία στην καλλιέργεια και συγκομιδή.
Ακόμα και συνεχείς βροχοπτώσεις για τον υπόλοιπο χειμώνα μπορεί να μην είναι επαρκείς για τη διάσωση των καλλιεργειών και σε πολιτικό επίπεδο αυτό είναι κάτι που αναμένεται να πλήξει επιπλέον το προφίλ του Ταγίπ Ερντογάν, μετά τα σοβαρά προβλήματα στην τουρκική οικονομία και την πανδημία του κορωνοϊού.